Erik Erikson Psikososyal Gelişim Teorisi

Erik Erikson Psikososyal Gelişim Teorisi

Erik Erikson psikososyal gelişim teorisi, bireylerin yaşamları boyunca belirli krizleri veya çatışmaları çözmeleri gereken sekiz gelişim evresinden geçtiğini öne sürer. Erikson, her evrenin, bireyin kişisel gelişimini ve kimlik oluşumunu etkileyen özgün bir psikososyal zorluk veya görevi olduğunu savunur. Bu teoriyi detaylı bir şekilde inceleyelim:

Ayrıca Sigmund Freud’un Psikoseksüel Gelişim Teorisi ve Jean Piaget’nin Bilişsel Gelişim Teorisi sayfamızı da inceleyebilirsiniz.

Erik Erikson Psikososyal Gelişim Teorisi

1. Temel Güvene Karşı Güvensizlik (0-1 Yaş)

Temel Konsept: Bu dönemde bebekler dünyaya ve çevrelerindeki insanlara güvenmeyi öğrenirler. Birincil bakıcının (genellikle anne) davranışı, bebeğin dünyayı güvenli veya tehlikeli bir yer olarak algılamasında önemli bir rol oynar.

Gelişimsel Görev: Bebeklerin ihtiyaçlarının tutarlı ve sevgi dolu bir şekilde karşılanması, temel güven duygusunun gelişmesine yardımcı olur. Aksi takdirde, bebekler güvensizlik ve kaygı geliştirebilirler.

Başarılı Çözüm: Güven. Bireyler, güven duygusu geliştirir ve dünyayı keşfetmek için gerekli güvenliği hissederler.

Başarısız Çözüm: Güvensizlik. Bireyler, dünya ve insanlara karşı temel bir güvensizlik ve kaygı hissederler.

2. Özerkliğe Karşı Utanç ve Şüphe (1-3 Yaş)

Temel Konsept: Bu evrede çocuklar, kendi vücutlarını ve çevrelerini kontrol etme yeteneklerini geliştirirler. Ebeveynlerin destekleyici ve teşvik edici tutumları, çocukların bağımsızlıklarını keşfetmelerine yardımcı olur.

Gelişimsel Görev: Çocuklar, tuvalet eğitimi, giyinme ve basit kararlar verme gibi özerklik gerektiren görevlerde kendilerini ifade ederler.

Başarılı Çözüm: Özerklik. Çocuklar, kendi becerilerine güven duyar ve bağımsız olma yeteneği geliştirirler.

Başarısız Çözüm: Utanç ve Şüphe. Aşırı korumacı veya eleştirel ebeveynler, çocukların kendi yeteneklerine güvenmelerini zorlaştırır ve utanç veya şüphe geliştirmelerine neden olabilir.

3. Girişimciliğe Karşı Suçluluk (3-6 Yaş)

Temel Konsept: Bu evrede çocuklar, sosyal ve fiziksel dünyayı keşfetmek için girişimlerde bulunurlar. Kendi eylemlerinin sonuçlarını anlama ve sorumluluk alma becerilerini geliştirirler.

Gelişimsel Görev: Çocuklar, oyun oynama, sorumluluk alma ve hedef koyma gibi aktivitelerle girişimcilik becerilerini test ederler.

Başarılı Çözüm: Girişimcilik. Çocuklar, kendi eylemlerinin kontrolünü alır ve yaratıcı olma yeteneği geliştirirler.

Başarısız Çözüm: Suçluluk. Aşırı eleştiri veya başarısız girişimlerin cezalandırılması, çocuklarda suçluluk duygusu geliştirebilir.

4. Başarıya Karşı Aşağılık Duygusu (6-12 Yaş)

Temel Konsept: Bu evrede çocuklar, okul ve sosyal ortamda başarıya ulaşma çabası içindedirler. Akademik ve sosyal becerilerini geliştirmeye çalışırlar.

Gelişimsel Görev: Çocuklar, öğrenme ve yeteneklerini test etme süreçlerinde başarı duygusunu geliştirirler.

Başarılı Çözüm: Başarı. Çocuklar, yeteneklerinin farkına varır ve becerilerini geliştirme konusunda güven kazanırlar.

Başarısız Çözüm: Aşağılık Duygusu. Başarısızlık deneyimleri ve olumsuz geribildirimler, çocuklarda aşağılık duygusunun gelişmesine neden olabilir.

5. Kimlik Karmaşasına Karşı Kimlik Kazanımı (12-18 Yaş)

Temel Konsept: Bu evrede ergenler, kim olduklarını ve toplum içindeki rollerini keşfetmeye çalışırlar. Kimlik oluşturma süreci, kişisel değerler, inançlar ve hedeflerin netleştirilmesini içerir.

Gelişimsel Görev: Ergenler, kendi kimliklerini ve gelecekteki hedeflerini tanımlamaya çalışırlar.

Başarılı Çözüm: Kimlik Kazanımı. Ergenler, kendi kimliklerini ve toplumdaki rollerini kabul ederler ve kendilerini anlamlandırırlar.

Başarısız Çözüm: Kimlik Karmaşası. Kimlik bunalımı yaşayan ergenler, kararsızlık, belirsizlik ve kimlik krizi yaşayabilirler.

6. Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık (18-40 Yaş)

Temel Konsept: Bu evrede genç yetişkinler, duygusal ve fiziksel yakınlık kurma çabası içindedirler. Kalıcı ve sağlıklı ilişkiler kurma yeteneklerini geliştirirler.

Gelişimsel Görev: Bireyler, romantik ve arkadaşlık ilişkileri kurarak yakınlık ve bağlılık geliştirmeye çalışırlar.

Başarılı Çözüm: Yakınlık. Bireyler, sağlıklı ve tatmin edici ilişkiler kurar ve duygusal bağlar geliştirirler.

Başarısız Çözüm: Yalıtılmışlık. Yalnızlık ve yalıtılmışlık, sağlıklı ilişkiler kuramayan bireylerde yaygındır.

7. Üretkenliğe Karşı Durgunluk (40-65 Yaş)

Temel Konsept: Bu evrede orta yaşlı bireyler, topluma katkıda bulunma ve gelecek nesillere rehberlik etme çabası içindedirler. Üretkenlik ve verimlilik duygusu, bireyin yaşam amacını ve tatminini artırır.

Gelişimsel Görev: Bireyler, mesleki başarı, aile ilişkileri ve toplumsal katkılar yoluyla üretken olma çabası içindedirler.

Başarılı Çözüm: Üretkenlik. Bireyler, topluma ve geleceğe anlamlı katkılarda bulunurlar ve tatmin duygusu geliştirirler.

Başarısız Çözüm: Durgunluk. Kendi içine kapanma ve toplumsal katkılardan uzak durma, bireylerde durgunluk duygusu yaratır.

8. Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk (65 Yaş ve Üzeri)

Temel Konsept: Bu evrede yaşlı bireyler, yaşamlarını gözden geçirir ve yaşamlarının anlamını sorgularlar. Yaşamlarından memnun olma veya pişmanlık duyma duyguları arasında bir denge kurmaya çalışırlar.

Gelişimsel Görev: Bireyler, yaşamlarının değerlendirmesini yaparak benlik bütünlüğü veya umutsuzluk duygusu geliştirirler.

Başarılı Çözüm: Benlik Bütünlüğü. Bireyler, yaşamlarının anlamını ve değerini kabul ederler ve yaşamın sonuna yaklaşırken huzur duygusu geliştirirler.

Başarısız Çözüm: Umutsuzluk. Yaşamın sonuna yaklaşırken pişmanlık ve tatminsizlik duyguları, umutsuzluk yaratabilir.